De voedersloot: een natte haag

dit artikel is geschreven door Janke van Dijk (eigenaresse PaludiPlants) i.s.m. de Hagenmakers

Nederland is een echt waterland, ingericht met een efficiënt systeem om water te kunnen regelen en af te voeren bij regenval. Echter, de weersomstandigheden veranderen: langere periodes van droogte gevolgd door natte periodes. Deze verandering vraagt ook om het aanpassen van onze watersystemen: het langer vasthouden van water zodat we dit kunnen gebruiken in periodes van droogte. En wat mooi zou het zijn als we hierbij ook nog iets kunnen oogsten: de voedersloten.

Het mooie van een voedersloot is dat het niet enkel dient als wateropslag of leefplek voor flora en fauna, maar dat het ook kan dienen als voedselbron voor humane en dierlijke consumptie. Een groot deel van de waterplanten is eetbaar en kan een goede oogst opleveren. Deze waterplanten zullen niet alleen zorgen voor een aanbod aan voedsel, maar hebben daarnaast ook diverse andere voordelen. Zo biedt het aanplanten van een sloot voordelen voor het beter vasthouden van water. Droge periodes kunnen daardoor eenvoudiger worden overbrugd. Daarnaast draagt het aanplanten van diverse planten bij aan een evenwichtig ecosysteem met de daarbij behorende flora en fauna.

Waterbeplantingszones

Door verschillende dieptes te hanteren, wordt er meer rendement uit een waterpartij gehaald. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen zes verschillende zones waarin waterplanten gedijen. Het figuur hieronder toont dit basisprincipe met daarbij een aantal bijbehorende planten. Planten die voorkomen in zone één, zijn planten die bijdragen aan een overgang tussen land en water. In deze zone kunnen vrijwel alle planten groeien, uitgezonderd van drooglievende planten. In zone twee zijn moerasplanten, zoals lisdodden (Typha latifolia), te vinden. De functie van deze planten is het zuiveren van water (helofyten). Daarbij dienen planten in deze zone als schuilplaats voor verschillende waterdieren. De derde zone is het verlengde, diepere gedeelte van zone twee. De planten, zoals watermunt (Mentha aquatica) in zone drie zuiveren, net zoals die van zone twee, het water. Daarbij produceren deze planten zuurstof dat afgegeven wordt aan het water. In zone vier en zone vijf groeien voornamelijk lelies maar ook wilde rijst (Zizania). De planten in deze zones hebben als voornaamste functie het afgeven van zuurstof aan het water, zo wordt voorkomen dat de bodem gaat rotten. In de laatste zone zijn drijfplanten, bijvoorbeeld waternoot (Trapa natans), te vinden. Doordat drijvende planten het oppervlak bedekken, is de voornaamste functie het tegengaan van algengroei.

Voer uit de sloot

Waterplanten worden vaak ook maar al te graag gegeten door het vee en kunnen een mooie diverse aanvulling op het dieet zijn. Van nature zouden deze dieren in hun zoektocht naar drinkwater deze waterplanten ook regelmatig tegenkomen en selectief tot zich nemen. Vooral de grasachtige waterplanten zoals o.a. riet en lisdodde zijn favoriet. Eendenkroos is een van de meest nutriëntrijke planten en is geliefd bij eenden en kippen, maar ook ander vee kan het eten. Zelfs waterlievende voederbomen of hagen kunnen eventueel bij of in een sloot worden aangeplant. Al met al biedt een voedersloot tal van mogelijkheden voor toepassing van voedzame en medicinale planten voor vee. Met aandachtig beheer van de mate van ‘begrazing’ kan de voedersloot voor flora, fauna en vee een waardevolle toevoeging zijn in het landschap.

PaludiPlants en de Hagenmakers werken samen aan natte hagen zoals de voedersloot. Sloten zijn niet weg te denken uit het agrarisch landschap en functioneren vaak al als grens of minder benutte rand van een akker. Bovendien vormen ze een belangrijk onderdeel van het watersysteem. Met de voedersloot willen we deze landschapselementen verder verrijken en beter benutten.